گزارشی از اقتصاد سبز دانمارک
جمشيد اسدی
www.AssadiOnline.com
در روزهای 26 و 27 مارس، چند روز پس از نوروز، برای کنفرانس دانشگاهی به شهر بندری آوهس ، دومين شهر دانمارک رفته بودم. اين بار هم همان حرفی را تکرار می کنم که در مورد کنفرانس دانشگاهی پيشين در هندوستان (گزارش پرواز فيل دوشنبه 12 اسفند 1387، 2 مارس 2009) نوشته بودم: در اين کنفرانس مقاله ای ارائه کردم به نام چگونگی رفتار مشتری پست مدرن در فضای انگارانه سه بعدی اينترنت که ترجمه شتابزده ای است از :
How Does a Postmodern Consumer Behave in the 3-D Virtual Space of the Internet? A Literature Review
گمان نمی برم چنين موضوعی چنگی به دل خوانندگان بزند. از همين رو به جای شرح آن مقاله در مورد اقتصاد سبز دانمارک گزارشی تقديم می کنم و اميدوارم که به کار اقتصاد کشور بيايد.
نکته ای در باره دانمارک و شهر آوهس. پيش از ارايه "گزارش سبز"، اشاره کوتاهی به دانمارک و چند ويژگی آن ضروری است: در سده های ميانی، بسياری از راهزنان دريايی وايکينگ، از اهالی دانمارک بودند. اين پادشاه نشين تا حدود قرن هفده ميلادی، قدرتی در اروپا به حساب می آمد، اما کم کم توان و سپس سرزمين هايی از دست داد و حتی از سال 1940 تا 1945 توسط نازی های آلمان اشغال شد. دانمارکی ها اما توانستند حدود 7200 يهودی را در سال 1943 به سلامت به سوئيس فراری دهند. پس از جنگ جهانی دوم، دانمارک استقلال خود را بازيافت و در سال 1946 به سازمان ملل پيوست و در کمتر از چهار سال با رشدی تند، از سطح توليد صنعتی پيش از جنگ پيشی گرفت.
ويژگی اقتصاد دانمارک، همچون اقتصاد ديگر کشورهای اسکانديناو تا مدت ها بر پايه ترکيب موفقی از کارآفرينی از يک سو و برنامه های رفاهی برای شهروندان از سوی ديگر بود. اين تعريف بومی اسکانديناوها از اقتصاد بازار بوده و هست. هر چند که به دنبال جهانی شدن و شدت گرفتن رقابت، بازنگری های مهمی در آن به عمل آوردند. در سال 1982، برای نخستين بار از سال 1905، محافظه کارها جايگزين سوسياليست ها و دمکرات ها شدند و سکان حکومت در اين کشور را به دست گرفتند، تا سال 1993، که سوسيال دمکرات ها دوباره به قدرت بازگشتند و حالا "راست" دوباره در حکومت مشارکت دارد.
دانمارک عضو اتحاديه اروپاست، اما مردم اين کشور، با رفراندمی در سپتامبر 2000، ارز مشترک اين اتحاديه، يعنی ارو را نپذيرفتند و کماکان از واحد پولی سنتی خود کرون استفاده می کنند. شايان يادآوری است که دانمارک سلطنتی مشروطه است و ملکه مارگارت دوم از سال 1972 ميلادی در اين کشور سلطنت می کند. دانمارک در سده يازدهم ميلادی، مسيحی و از سده هفدهم، پروتستان شد و امروز همين پروتستانتيسم، بنابر قانون اساسی، مذهب رسمی اين کشور است و حتی آموزش عرفی مبانی آن در مدارس اجباری است.
برآمدن اقتصاد سبز در دانمارک. در سال 1973، سالی که برای نخستين بار بهای نفت افزايش يافت و چهار برابر شد، نود درصد سوخت مصرفی دانمارک توسط نفت تأمين می شد. برای رويارويی و کاهش وابستگی به نفت و حتی انرژی، حکومت دانمارک دست به ابتکارات جالبی زد. مثلا برخی از روزهای يکشنبه را روزهای "بی خودرو" اعلام کرد و پيرو سياستی ديگر از بنگاه های صنعتی و تجاری خواسته در ساعات تعطيلی چراغ ها را خاموش کنند.
شايان توجه است که دانمارک در همين سال ها صاحب نفت شد و در نتيجه ذخاير جديدی برای سوخت پيدا کرد که کشور را به کلی از ديدگاه سوخت و حتی مصرف بيشتر سوخت بی نياز می کرد. اما دولت و ملت کماکان بر سياست انرژی تميز، جايگزينی تدريجی سوخت فسيلی و استفاده بهينه از انرژی پای فشارند و حتی مجلس اين کشور با تصويب افزايش ماليات بر مصرف سوخت فسيلی به نوعی سياست های بالا را تشويق و به آن کمک کرد. از آزمايشگاه های دانمارکی که در اين مورد کار کردند می توان از شرکت Energy Sustainable Rio National Laboratory for
نام برد که امروز آوازه ای جهانی دارد، تا آن جا که امروز پاره جدا نشدنی برنامه سازمان ملل بری محيط زيست
(United Nations Environment Program «UNEP») است.
بنگاه دانمارکی Vestas امروز بزرگ ترين سازنده آسياب (توربين) های بادی در جهان است. در مسير فرودگاه تا شهر آوهس، بسياری از اين آسياب های بادی را به چشم ديدم. هر آسياب بادی به طور متوسط به درازی يک ساختمان چهارده طبقه و متشکل از حدود 18000 قطعه است.
شرکت ديگر بخش خصوصی دانمارک که بازارش را به کل جهان گسترش داده است. شرکت VXP است که پس از جنگ جهانی دوم برای توليد در و پنجره ايجاد شد. در چارچوب همان تشويق های دولتی، اين شرکت هم کالاهای توليدی خود را با نگهداشت زيست بوم و سوخت سبز و تميز همراه و همسو کرد. امروز پنجره های اين شرکت، نه تنها نور خورشيد را حداکثر جذب می کنند بلکه پنجره های سقفی آن قادرند با جذب انرژی خورشيدی آن را برای مصرف به وقت نياز نگهدارند[1]
موقعيت بنگاه های بخش خصوصی کشور دانمارک در صنايع توليد انرژی سبز و تميز از جمله مديون سياست های دولتی تشويقی اين کشور است. در سال 1979، سالی که در ايران انقلاب اسلامی شد، حکومت دانمارک نيز انقلابی در تهيه سوخت تميز و سبز يارانه کرد. وام های آسان برای بنگاه هايی در نظر گرفت که در توليد انرژی از نيروی باد، به دنبال کارآفرينی و ابتکار بودند. بدين ترتيب که دولت سی درصد هزينه های سرمايه گذاری را به عهده گرفت و در عين حال برای شرکت های صادرکننده آسياب بادی تضمين وام را به عهده گرفت و در عين تضمين وام برای شرکت های صادرکننده آسياب بادی، را به عهده گرفت. افزون بر اين، دولت دانمارک معادل ماليات بر سوخت در اين کشور را به آزمايشگاه ها و پژوهش گری های در مورد تهيه انرژی از نيروی باد کمک مالی کرد.
نتيجه اين که آسياب های بادی امروز 19 درصد توليد برق در اين کشور را تآمين می کنند شرکت های بخش خصوصی اي کشور، يک سوم بازار جهانی توليد انرژی ازنيروی باد را در اختيار دارند. از ديدگاه فنآوری اين شرکت ها از پيشآهنگان صنعت نيروی بااد هستند.
گذشته از توليد "سبز" سوخت، اين کشور 5\5 ميليون نفری در مصرف بهينه سوخت هم به پيشرفت های شگرفی کرده است. منظور از مصرف بهينه سوخت (Efficiency)، سنجش مقدار توليد به ازای هر وات (Watt) انرژی است. در دانمارک، هر چند که توليد ناخالص ملی به مرتب طور مرتب افزايش است، از سال 1990، پخش گازکربنيک در فضای اين کشور 3\13 درصد کاهش يافته است. از مهم ترين اقدامات برای استفاده بهينه سوخت، بازيافت انرژی است که برای گرم کردن خانه ها و بنگاه ها استفاده می شود.
اقتصاد سبز و بيرق سبز. دانمارک همان کشوری است که يکی از روزنامه هايش در 30 سپتامبر 2005 کاريکاتوری از حضرت محمد چاپ کرد که طبق معمول غوغايی در اردوی مسلمانان افراطی برانگيخت و حتی در ژوئن 2008 به انفجار خودرويی مملو از مواد منفجره در مقابل سفارت دانمارک در اسلام آباد پاکستان انجاميد و هشت کشته به جای گذاشت.
گذشته از اين واکنش های بی فايده و بلکه پرهزينه برای سرزمين های اسلامی و به ويژه مسلمانن ميانه رو و پيشرو، به جاست به مقايسه ای ميان دانمارک که اقتصاد سبز را پيشه کرده و کشوری اسلامی که سبز رنگ بيرق و نشانه اش است، دست يازيم: مثلا ايران. مقايسه ايران و دانمارک بر پايه مردم و اقتصاد و رسانه ها، در سه جدول زير به ندازه کافی گوياست.
حال و روز مردم در دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
جمعيت به ميليون نفر
5/4
70/3
جمعيت نسبی
125/4
42/7
درصد جمعيت زير 15 سال
18/8 درصد
28/8 درصد
درصد جمعيت بالای 60 سال
21/2 درصد
6/4 درصد
شمار مردان برای هر 100 زن
98
103
شاخص توسعه اقتصادی
94/9
75/9
عمر متوسط زنان
80/6 سال
72/6 سال
عمر متوسط مردان
76 سال
69/4 سال
نرخ باسوادی
99 درصد
84/7 درصد
باروری زنان
1/8
2
جمعيت شهری
85/5 درصد
68/1 درصد
Source : Pocket World in Figures, 2009 Edition, The Economist
اقتصاد دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
توليد ناخالص داخلی به دلار
275 ميليارد دلار
218 ميليارد دلار
توليد ناخالص داخلی سرانه به دلار
5099 دلار
3100 دلار
شاخص آزادی اقتصادی
79/2
44
تورم در سال 2007
1/7 درصد
17/2 درصد
خط تلفن برای هر صد نفر
57
31/2
اشتراک تلفن همراه برای هر صد نفر
107
21/8
کامپيوتر برای هر صد نفر
69/6
10/6
بودجه آموزش و پرورش درصد از توليد ناخالص داخلی
8/3 درصد
5/1 درصد
Source : Pocket World in Figures, 2009 Edition, The Economist
رسانه های ارتباط جمعی در دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
شمار دستگاه تلويزيون برای هر هزار نفر
776
154
شمار دستگاه راديو برای هر هزار نفر
1325
265
شمار کاربران اينترنت
3/5 ميليون
23 ميليون
جمعيت کل
5/4 ميليون
70/3 ميليون
Source : The World Almanac and Book of Facts 2009
سخن آخر. دانمارک نمونه موفقی است از اقتصاد بازار بنياد: پاسداشت کارآفرينی و ابتکار بخش خصوصی از يک سو و سياست های بستر ساز و تشويقی دولت از سوی ديگر. شايان يادآوری است که با وجود برنامه های رفاهی گسترده از ديدگاه های سازمان های بين المللی، دانمارک يکی از کشورهای موفق در زمينه اقتصاد آزاد به شمار می رود. برآمدن اقتصاد سبز در دانمارک، از بهترين نمونه های همکاری – ونه جايگزينی – ميان دولت و بخش خصوصی است.
[1] Walsh B. (2009), Denmark’s wind of change, Time, March 9
جمشيد اسدی
www.AssadiOnline.com
در روزهای 26 و 27 مارس، چند روز پس از نوروز، برای کنفرانس دانشگاهی به شهر بندری آوهس ، دومين شهر دانمارک رفته بودم. اين بار هم همان حرفی را تکرار می کنم که در مورد کنفرانس دانشگاهی پيشين در هندوستان (گزارش پرواز فيل دوشنبه 12 اسفند 1387، 2 مارس 2009) نوشته بودم: در اين کنفرانس مقاله ای ارائه کردم به نام چگونگی رفتار مشتری پست مدرن در فضای انگارانه سه بعدی اينترنت که ترجمه شتابزده ای است از :
How Does a Postmodern Consumer Behave in the 3-D Virtual Space of the Internet? A Literature Review
گمان نمی برم چنين موضوعی چنگی به دل خوانندگان بزند. از همين رو به جای شرح آن مقاله در مورد اقتصاد سبز دانمارک گزارشی تقديم می کنم و اميدوارم که به کار اقتصاد کشور بيايد.
نکته ای در باره دانمارک و شهر آوهس. پيش از ارايه "گزارش سبز"، اشاره کوتاهی به دانمارک و چند ويژگی آن ضروری است: در سده های ميانی، بسياری از راهزنان دريايی وايکينگ، از اهالی دانمارک بودند. اين پادشاه نشين تا حدود قرن هفده ميلادی، قدرتی در اروپا به حساب می آمد، اما کم کم توان و سپس سرزمين هايی از دست داد و حتی از سال 1940 تا 1945 توسط نازی های آلمان اشغال شد. دانمارکی ها اما توانستند حدود 7200 يهودی را در سال 1943 به سلامت به سوئيس فراری دهند. پس از جنگ جهانی دوم، دانمارک استقلال خود را بازيافت و در سال 1946 به سازمان ملل پيوست و در کمتر از چهار سال با رشدی تند، از سطح توليد صنعتی پيش از جنگ پيشی گرفت.
ويژگی اقتصاد دانمارک، همچون اقتصاد ديگر کشورهای اسکانديناو تا مدت ها بر پايه ترکيب موفقی از کارآفرينی از يک سو و برنامه های رفاهی برای شهروندان از سوی ديگر بود. اين تعريف بومی اسکانديناوها از اقتصاد بازار بوده و هست. هر چند که به دنبال جهانی شدن و شدت گرفتن رقابت، بازنگری های مهمی در آن به عمل آوردند. در سال 1982، برای نخستين بار از سال 1905، محافظه کارها جايگزين سوسياليست ها و دمکرات ها شدند و سکان حکومت در اين کشور را به دست گرفتند، تا سال 1993، که سوسيال دمکرات ها دوباره به قدرت بازگشتند و حالا "راست" دوباره در حکومت مشارکت دارد.
دانمارک عضو اتحاديه اروپاست، اما مردم اين کشور، با رفراندمی در سپتامبر 2000، ارز مشترک اين اتحاديه، يعنی ارو را نپذيرفتند و کماکان از واحد پولی سنتی خود کرون استفاده می کنند. شايان يادآوری است که دانمارک سلطنتی مشروطه است و ملکه مارگارت دوم از سال 1972 ميلادی در اين کشور سلطنت می کند. دانمارک در سده يازدهم ميلادی، مسيحی و از سده هفدهم، پروتستان شد و امروز همين پروتستانتيسم، بنابر قانون اساسی، مذهب رسمی اين کشور است و حتی آموزش عرفی مبانی آن در مدارس اجباری است.
برآمدن اقتصاد سبز در دانمارک. در سال 1973، سالی که برای نخستين بار بهای نفت افزايش يافت و چهار برابر شد، نود درصد سوخت مصرفی دانمارک توسط نفت تأمين می شد. برای رويارويی و کاهش وابستگی به نفت و حتی انرژی، حکومت دانمارک دست به ابتکارات جالبی زد. مثلا برخی از روزهای يکشنبه را روزهای "بی خودرو" اعلام کرد و پيرو سياستی ديگر از بنگاه های صنعتی و تجاری خواسته در ساعات تعطيلی چراغ ها را خاموش کنند.
شايان توجه است که دانمارک در همين سال ها صاحب نفت شد و در نتيجه ذخاير جديدی برای سوخت پيدا کرد که کشور را به کلی از ديدگاه سوخت و حتی مصرف بيشتر سوخت بی نياز می کرد. اما دولت و ملت کماکان بر سياست انرژی تميز، جايگزينی تدريجی سوخت فسيلی و استفاده بهينه از انرژی پای فشارند و حتی مجلس اين کشور با تصويب افزايش ماليات بر مصرف سوخت فسيلی به نوعی سياست های بالا را تشويق و به آن کمک کرد. از آزمايشگاه های دانمارکی که در اين مورد کار کردند می توان از شرکت Energy Sustainable Rio National Laboratory for
نام برد که امروز آوازه ای جهانی دارد، تا آن جا که امروز پاره جدا نشدنی برنامه سازمان ملل بری محيط زيست
(United Nations Environment Program «UNEP») است.
بنگاه دانمارکی Vestas امروز بزرگ ترين سازنده آسياب (توربين) های بادی در جهان است. در مسير فرودگاه تا شهر آوهس، بسياری از اين آسياب های بادی را به چشم ديدم. هر آسياب بادی به طور متوسط به درازی يک ساختمان چهارده طبقه و متشکل از حدود 18000 قطعه است.
شرکت ديگر بخش خصوصی دانمارک که بازارش را به کل جهان گسترش داده است. شرکت VXP است که پس از جنگ جهانی دوم برای توليد در و پنجره ايجاد شد. در چارچوب همان تشويق های دولتی، اين شرکت هم کالاهای توليدی خود را با نگهداشت زيست بوم و سوخت سبز و تميز همراه و همسو کرد. امروز پنجره های اين شرکت، نه تنها نور خورشيد را حداکثر جذب می کنند بلکه پنجره های سقفی آن قادرند با جذب انرژی خورشيدی آن را برای مصرف به وقت نياز نگهدارند[1]
موقعيت بنگاه های بخش خصوصی کشور دانمارک در صنايع توليد انرژی سبز و تميز از جمله مديون سياست های دولتی تشويقی اين کشور است. در سال 1979، سالی که در ايران انقلاب اسلامی شد، حکومت دانمارک نيز انقلابی در تهيه سوخت تميز و سبز يارانه کرد. وام های آسان برای بنگاه هايی در نظر گرفت که در توليد انرژی از نيروی باد، به دنبال کارآفرينی و ابتکار بودند. بدين ترتيب که دولت سی درصد هزينه های سرمايه گذاری را به عهده گرفت و در عين حال برای شرکت های صادرکننده آسياب بادی تضمين وام را به عهده گرفت و در عين تضمين وام برای شرکت های صادرکننده آسياب بادی، را به عهده گرفت. افزون بر اين، دولت دانمارک معادل ماليات بر سوخت در اين کشور را به آزمايشگاه ها و پژوهش گری های در مورد تهيه انرژی از نيروی باد کمک مالی کرد.
نتيجه اين که آسياب های بادی امروز 19 درصد توليد برق در اين کشور را تآمين می کنند شرکت های بخش خصوصی اي کشور، يک سوم بازار جهانی توليد انرژی ازنيروی باد را در اختيار دارند. از ديدگاه فنآوری اين شرکت ها از پيشآهنگان صنعت نيروی بااد هستند.
گذشته از توليد "سبز" سوخت، اين کشور 5\5 ميليون نفری در مصرف بهينه سوخت هم به پيشرفت های شگرفی کرده است. منظور از مصرف بهينه سوخت (Efficiency)، سنجش مقدار توليد به ازای هر وات (Watt) انرژی است. در دانمارک، هر چند که توليد ناخالص ملی به مرتب طور مرتب افزايش است، از سال 1990، پخش گازکربنيک در فضای اين کشور 3\13 درصد کاهش يافته است. از مهم ترين اقدامات برای استفاده بهينه سوخت، بازيافت انرژی است که برای گرم کردن خانه ها و بنگاه ها استفاده می شود.
اقتصاد سبز و بيرق سبز. دانمارک همان کشوری است که يکی از روزنامه هايش در 30 سپتامبر 2005 کاريکاتوری از حضرت محمد چاپ کرد که طبق معمول غوغايی در اردوی مسلمانان افراطی برانگيخت و حتی در ژوئن 2008 به انفجار خودرويی مملو از مواد منفجره در مقابل سفارت دانمارک در اسلام آباد پاکستان انجاميد و هشت کشته به جای گذاشت.
گذشته از اين واکنش های بی فايده و بلکه پرهزينه برای سرزمين های اسلامی و به ويژه مسلمانن ميانه رو و پيشرو، به جاست به مقايسه ای ميان دانمارک که اقتصاد سبز را پيشه کرده و کشوری اسلامی که سبز رنگ بيرق و نشانه اش است، دست يازيم: مثلا ايران. مقايسه ايران و دانمارک بر پايه مردم و اقتصاد و رسانه ها، در سه جدول زير به ندازه کافی گوياست.
حال و روز مردم در دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
جمعيت به ميليون نفر
5/4
70/3
جمعيت نسبی
125/4
42/7
درصد جمعيت زير 15 سال
18/8 درصد
28/8 درصد
درصد جمعيت بالای 60 سال
21/2 درصد
6/4 درصد
شمار مردان برای هر 100 زن
98
103
شاخص توسعه اقتصادی
94/9
75/9
عمر متوسط زنان
80/6 سال
72/6 سال
عمر متوسط مردان
76 سال
69/4 سال
نرخ باسوادی
99 درصد
84/7 درصد
باروری زنان
1/8
2
جمعيت شهری
85/5 درصد
68/1 درصد
Source : Pocket World in Figures, 2009 Edition, The Economist
اقتصاد دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
توليد ناخالص داخلی به دلار
275 ميليارد دلار
218 ميليارد دلار
توليد ناخالص داخلی سرانه به دلار
5099 دلار
3100 دلار
شاخص آزادی اقتصادی
79/2
44
تورم در سال 2007
1/7 درصد
17/2 درصد
خط تلفن برای هر صد نفر
57
31/2
اشتراک تلفن همراه برای هر صد نفر
107
21/8
کامپيوتر برای هر صد نفر
69/6
10/6
بودجه آموزش و پرورش درصد از توليد ناخالص داخلی
8/3 درصد
5/1 درصد
Source : Pocket World in Figures, 2009 Edition, The Economist
رسانه های ارتباط جمعی در دانمارک و ايران
دانمارک
ايران
شمار دستگاه تلويزيون برای هر هزار نفر
776
154
شمار دستگاه راديو برای هر هزار نفر
1325
265
شمار کاربران اينترنت
3/5 ميليون
23 ميليون
جمعيت کل
5/4 ميليون
70/3 ميليون
Source : The World Almanac and Book of Facts 2009
سخن آخر. دانمارک نمونه موفقی است از اقتصاد بازار بنياد: پاسداشت کارآفرينی و ابتکار بخش خصوصی از يک سو و سياست های بستر ساز و تشويقی دولت از سوی ديگر. شايان يادآوری است که با وجود برنامه های رفاهی گسترده از ديدگاه های سازمان های بين المللی، دانمارک يکی از کشورهای موفق در زمينه اقتصاد آزاد به شمار می رود. برآمدن اقتصاد سبز در دانمارک، از بهترين نمونه های همکاری – ونه جايگزينی – ميان دولت و بخش خصوصی است.
[1] Walsh B. (2009), Denmark’s wind of change, Time, March 9
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر